Tương lai Đại dịch 6 tháng tới: Liệu sẽ chấm dứt?

“Khi hàng tỷ người trên thế giới chưa được tiêm vaccine thì đại dịch khó mà chấm dứt trong vòng 6 tháng tới. Covid-19 có giai đoạn giảm đáng kể nhưng sẽ lại bùng lên dữ dội vài đợt trong ít nhất 1-2-3… năm nữa, nhất là vào mùa đông. Cho đến khi đạt miễn dịch cộng đồng toàn cầu, dịch cơ bản được coi là chấm dứt - bằng không, nó sẽ như một vụ cháy rừng diện rộng, không dừng lại cho đến khi thiêu rụi hết tất cả” - nhận định từ chuyên gia.

-*-*-*-

Chấm dứt là chuyện không thể

Hiện có khoảng 5,76 tỷ liều vaccine đã được tiêm, với khoảng 42,3% dân số thế giới được tiêm chủng ít nhất 1 mũi; trong đó các nước giàu có tỷ lệ tiêm chủng trên 60% còn ở những nước thu nhập thấp chỉ đạt mức 1,9%. Như vậy, còn khoảng gần 4 tỷ người chưa được tiêm bất kỳ liều nào. Với tỷ lệ tiêm chủng chưa đạt trên 70%, thậm chí không đến một phần hai - nghĩa là chưa thể đạt miễn dịch cộng đồng. Tức dịch Covid-19 vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe - đời sống vật chất và tinh thần của người dân toàn cầu.

Việc hình thành các ổ dịch khiến số ca nhiễm tăng cao, người bệnh - chết nhiều, trường học đóng cửa, cơ sở kinh doanh ngừng hoạt động, người dân bị cấm ra đường, mất việc làm, không thu nhập, chi tiêu khó khăn… Sự bí bách trong sinh hoạt, thiếu thốn về tài chính đẩy một số người đến gần hơn với các tệ nạn và nỗi túng quẫn. Có người vì nghèo đói mà cướp giật, buôn hàng cấm; người stress đến trầm cảm, tự vẫn để giải thoát... Hệ lụy mà Covid-19 mang đến nhân loại 2 năm qua vô cùng đau thương.

“Dịch sẽ được giảm xuống mức đáng kể nhưng sẽ có thể bùng lên lại vài đợt nữa, tại nhiều quốc gia, trên phạm vi toàn cầu, nhất là vào mùa thu - đông năm nay. Chính là lúc trẻ em trở lại trường học sau mùa hè - người dân có xu hướng tụ tập nhiều hơn trong không gian kín vào mùa lễ hội cuối năm hay khi nền kinh tế của nhiều nước mở cửa trở lại.” - chuyên gia dịch tễ học nhận định.

Điều đáng nói thêm nữa chính là: ngay cả khi tỷ lệ tiêm vaccine tăng cao thì một bộ phận người dân vẫn sẽ bị tổn thương bởi Covid-19, như trẻ sơ sinh, người không thể tiêm chủng hay người bị nhiễm sau tiêm/ khỏi bệnh vì hệ miễn dịch suy giảm… Khi đó, khó mà ước chừng được dịch kéo dài bao lâu, bùng phát mạnh - yếu thế nào, khoảng cách bao xa… để mà chuẩn bị phương án khống chế, kiểm soát kịp lúc và phù hợp. Nó thậm chí có thể giống như một đợt cháy rừng diện rộng vậy, khó mà dừng lại cho đến khi thiêu rụi hết tất cả.

Kể từ khi bùng phát tại Vũ Hán, Trung Quốc hồi tháng 12/2019, Covid-19 đã khiến hơn 4,5 triệu người tử vong, nhiều hơn gấp 2 lần số ca tử vong trong bất kỳ đợt bùng phát dịch nào trước đó, kể cả dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918. Sau gần 2 năm đại dịch xuất hiện đến nay đã lây lan ra 219 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tại Việt Nam, 62/63 tỉnh, thành có ca bệnh.

-*-*-*-

Khi nào thì con CoV bị tiêu diệt?

Sẽ rất khó trả lời. Đáp án thậm chí có thể là “không thể biết chắc được” hoặc là “không bao giờ”. Tuy nhiên, nó chắc chắn sẽ bị kiềm hãm - khi chiến dịch tiêm chủng đạt tỷ lệ đủ để tạo miễn dịch cộng đồng (tối thiểu 70%). Hiện chưa biết chính xác là khi nào, nhưng… sẽ không thể chặn được trong vòng 6 tháng tới, với nguồn cung vaccine và tốc độ tiêm chủng như hiện nay.

Mọi chuyên gia đều đồng thuận rằng: vaccine chính là chìa khóa để nhân loại đối phó với đại dịch, kháng lại virus. Người được tiêm đủ 2 mũi vaccine hoặc từng bị nhiễm nCoV miễn dịch với SARS-CoV-2. Và rồi chúng ta sẽ sống chung với dịch, coi nó như một bệnh cúm truyền nhiễm thông thường, như sốt xuất huyết hay đậu mùa chẳng hạn. Có người bệnh rồi khỏe, có người sức đề kháng yếu hoặc chậm trễ trong can thiệp và điều trị y tế thì cho chuyển biến xấu, tệ hơn là tử vong.

Thêm nữa, mỗi quốc gia, khu vực khác nhau - có tỷ lệ tiêm chủng không giống nhau sẽ có thời điểm kết thúc đại dịch khác nhau cũng như đưa ra những quyết định kiểm soát và sống chung với đại dịch ra sao phù hợp…

Anh, Mỹ, Israel, Nga dù có tỷ lệ tiêm chủng khá cao nhưng vẫn ghi nhận các đợt bùng phát nghiêm trọng và đa số đều quyết định mở cửa hoàn toàn, bất chấp số ca nhiễm mới tăng đáng kể.

Đan Mạch hay Singapore thì đang dần nới lỏng các biện pháp hạn chế để từng bước sống chung với dịch. Trung Quốc hay New Zealand sẽ tiếp tục theo đuổi mục tiêu “không covid”.

Những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn như Mexico, Iran, Austrailia, Malaysia đang trải qua đợt dịch được cho là nghiêm trọng nhất, tấn công chủ yếu vào nhóm trẻ tuổi và những người chưa tiêm vaccine, hoặc rồi nhưng xuất hiện biến chủng mới.

Do đó, có thể mọi người sẽ phải tiêm vaccine nhiều hơn 2 mũi, tiêm thường xuyên, tiêm nhắc lại để duy trì khả năng miễn dịch, bảo vệ trước Covid.

-*-*-*-

Nhìn về Việt Nam: 6 tháng - 1 năm hay bao lâu?

Việt Nam từng được thế giới ghi nhận về thành công trong nỗ lực kiểm soát và phòng, chống Covid-19 - thuộc Top 3 các nước và vùng lãnh thổ xử lý đại dịch hiệu quả nhất toàn cầu (theo Viện Nghiên cứu Lowy của Australia), chỉ xếp sau New Zealand và trên Đài Loan. Tuy nhiên, qua thời gian, nguồn lực suy giảm cộng thêm ý thức cá nhân của một số thành phần, bộ phận yếu kém, cùng với quy định kiểm soát dịch lỏng lẻo tại một số địa phương khiến dịch giảm rồi lại bùng. Đến nay, làn sóng Covid-19 lần thứ 4 này được cho là nghiêm trọng nhất khi số ca mắc mới trong ngày lên đến hàng chục nghìn thay vì vài trăm đến vài nghìn như trước; số người tử vong từ vài ca giờ phải đến vài nghìn… Từng có thời điểm, những tưởng có nơi “toang”, không khống chế nỗi. Nhưng đến hiện tại, 62 tỉnh, thành có dịch vẫn ổn lên từng ngày, nhiều nơi hơn 14 ngày liên tiếp không phát hiện dịch ngoài cộng đồng. Dịch có nặng - nhẹ nhiều đợt nhưng qua thời gian, cơ bản đều được kiểm soát tốt. Bằng chứng là số ca mắc mới mỗi ngày có dấu hiệu giảm. Thêm nữa, chúng ta kỳ vọng vaccine sẽ được phủ kín đến toàn dân, để mở rộng “vùng xanh”, giảm “vùng đỏ”, hướng đến miễn dịch cộng đồng để bước vào cuộc sống “bình thường mới” càng sớm càng tốt.

Đến trưa 15/9, Việt Nam đã tiến hành tiêm được 31.348.153 triệu mũi vaccine phòng Covid cho người dân cả nước. Trong đó, Tp.HCM dẫn đầu khi đã tiêm được 8.316.763 mũi (hơn 6,6 triệu mũi 1 và gần 1,7 triệu mũi 2) cho người từ đủ 18 tuổi, đạt gần 92%, một số quận, huyện, thành phố thậm chí hoàn thành tiêm chủng 100%. Tiếp đến là Hà Nội với 5.054.473 mũi, đạt tiến độ 86,1%. Sau đến Bình Dương, Đồng Nai, Phú Quốc, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Bến Tre… cũng đạt tốc độ tiêm khá nhanh.

Hiện, Việt Nam vẫn đang nỗ lực đàm phán với các đơn vị cung ứng vaccine để tăng thêm số lượng, đẩy nhanh kế hoạch bao phủ vaccine toàn quốc, hướng đến miễn dịch cộng đồng, mở cửa kinh tế, tự do đi lại và giao thương. Dự kiến từ nay đến hết năm sẽ có khoảng 103,4 triệu liều nhập về.

Nhìn chung, chúng ta có thể kỳ vọng vào cuộc sống “bình thường mới” trong tương lai không xa. Riêng mảng dịch vụ du lịch - khách sạn cũng đang đẩy mạnh chiến dịch tiêm vaccine để từng bước mở cửa đón khách, khôi phục ngành.

Tại Diễn đàn Du lịch toàn cầu 2021 đang diễn ra tại Indonesia, hầu hết đại biểu tham dự của các nước đều cho rằng đây là “thời điểm khôn ngoan” để khởi động lại các hoạt động du lịch và không thể cầm cự lâu hơn được nữa sau thời gian dài chịu thiệt hại nặng nề bởi đại dịch. Một số đang triển khai “bong bóng du lịch” để kích cầu (như Phuket Sanbox của Thái Lan) - số khác đang lên kế hoạch - còn lại đã bắt đầu nghĩ đến. Hầu hết đều sẽ triển khai trong cuối năm nay.

Với Việt Nam, Phú Quốc (Kiên Giang) được chọn làm nơi đầu tiên thí điểm mở cửa du lịch, được triển khai vào tháng 10/2021. Nếu khả thi sẽ tiếp tục mở rộng dần ra các “vùng xanh” nổi tiếng khác như Hạ Long (Quảng Ninh), Hội An (Quảng Nam), Nha Trang (Khánh Hòa), Đà Lạt (Lâm Đồng)… và nhiều tỉnh, thành an toàn khác, nuôi hy vọng làm “sống” lại “ngành công nghiệp không khói” đầy tiềm năng.

Tất cả sẽ chỉ là những giả thuyết trên mặt giấy cho đến khi khống chế được nguy cơ lây nhiễm, bao phủ vaccine trên diện rộng; bằng không vẫn phải tiếp tục gồng mình chống lại đại dịch, ít nhất là trong nửa năm tới.

Ms. Smile (tổng hợp và edit)

(Theo Bloomberg và nhiều nguồn khác)

Thí điểm du lịch Việt Nam... không chỉ có Phú Quốc