Văn hóa thưởng thức cà phê Thổ và những “tài liệu vàng” cho Barista

Không phải tự dưng mà văn hóa thưởng thức cà phê Thổ Nhĩ Kỳ được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Đó chắc hẳn phải chứa đựng nhiều giá trị thiêng liêng và tốt đẹp. Bởi, với người dân tại đây, thưởng thức cà phê không đơn giản chỉ là việc uống và cảm nhận cái vị, mà đó còn là cả một nghi thức truyền thống, được đề cao như một thức uống tiên tri...

Văn hóa cà phê Thổ Nhĩ Kỳ và những câu chuyện lịch sử đằng sau

+ Đó không phải là những tách cà phê tầm thường

Nếu biết được những câu chuyện đằng sau tách cà phê Thổ hẳn nhiều người sẽ quyết tìm bằng được thức uống đặc biệt, chứa đựng cả một giá trị lịch sử văn hóa dân tộc để thưởng thức...

Truyền thuyết lịch sử kể lại rằng, vào năm 1555, có 2 lái buôn người Syria mang cà phê đến thủ đô Istanbul để bán sữa cho những người chơi cờ nhàn rỗi và người suy tư nhiều muộn phiền. Đó cũng chính là dấu mốc đánh dấu sự phát triển nhiều loại cà phê trên đất Thổ. Từ đó, các quán cà phê dần xuất hiện ở rất nhiều nơi ngay từ những năm đầu của thế kỷ 16, nhất là ở các vùng trung tâm, thị trấn nhộn nhịp - rồi trở nên phổ biến và trở thành trung tâm hội họp của nhiều tổ chức văn hóa và chính trị lớn. Loại thức uống đặc biệt này thậm chí đã trở nên “hot” thời triều đình đế chế Ottoman thế kỷ 17 khi có đến 40 người trong hoàng cung chuyên pha chế cà phê để phục vụ hoàng đế và các cận thần. Như vậy, có thể thấy, những tách cà phê Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những minh chứng lịch sử của quốc gia.

+ ... mà còn là di sản văn hóa phi vật thể

Trong thiên kinh Qur’an (Koran) của người Hồi Giáo, một bộ phận không nhỏ tôn sùng lời phán của Allah Đấng Toàn Năng rằng giới cấm tuyệt đối là các tín đồ không sử dụng thức uống có cồn. Do đó, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ đương nhiên được ưa chuộng và trở thành thức uống không thể thiếu tại quốc gia này và người theo đạo Hồi trên toàn thế giới.

Những ai yêu thích cà phê chắc chắn sẽ “mê” cà phê Thổ - thức uống nổi tiếng thế giới bởi nó “đen như địa ngục, mạnh mẽ như cái chết và ngọt ngào như tình yêu”. Thưởng thức tách cà phê Turkish nóng hổi đúng điệu, đó không phải chỉ đơn giản là uống và cảm vị, mà còn là một nghi thức truyền thống trọng đại, là "sợi dây" kết nối và duy trì cuộc trò chuyện, giao tiếp hay các mối quan hệ thường ngày. Đây được xem như “món quà văn hóa” phổ biến nhưng quý giá đóng góp cho cả thế giới cho đến hiện tại. Chính điều đó giúp văn hóa cà phê Thổ Nhĩ Kỳ được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại năm 2013.

+ Căn cứ nhận xét phẩm chất của người vợ hiền

Ở những năm giữa thế kỷ 17, tại Turki, cà phê trở thành một phần trong các nghi lễ, phong tục tại tòa án lẫn trong hôn nhân. Việc cưới hỏi sẽ được định đoạt qua sự chiêu đãi cà phê. Người phụ nữ vì thế mà được huấn luyện rất kỹ cách pha chế cà phê từ nhỏ - chồng tương lai nhìn vào kỹ năng pha chế và dọn mời cà phê mà nhận xét phẩm chất của cô (tương tự như phụ nữ Việt xưa cần biết tem trầu và pha trà hay nấu nướng, những điều ấy thể hiện sự công dung ngôn hạnh). Đây cũng được xem là nét ấn tượng trong văn hóa người Thổ.

+ Là thức uống tiên tri bằng hình thức bói cặn

Một trong những nét độc đáo khiến văn hóa thưởng thức cà phê Thổ Nhĩ Kỹ trở nên đặc biệt và thu hút du khách đó chính là nhìn cặn và tiên đoán may rủi trong tương lai.

Cà phê sau khi được sử dụng xong sẽ được thầy bói dùng một cái đĩa nhỏ úp trên miệng tách - rồi đảo ngược - bột cặn cà phê rơi xuống đĩa và úp thành hình thù bất kỳ - dựa vào đó, người thầy bói sẽ tiên tri về những may rủi hay các sự kiện về cuộc đời bạn xảy đến trong tương lai.

Tuy đây chỉ là một tín ngưỡng, chưa có cơ sở khoa học nhưng vẫn cực kỳ phổ biến cho đến hiện tại tại Thổ Nhĩ Kỳ - trở thành nét văn hóa độc đáo mà không ít du khách vì tò mò mà tìm đến trải nghiệm.

Cà phê Thổ Nhĩ Kỳ không dành cho người “sống vội”

Theo văn hóa người Thổ, thưởng thức cà phê Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ đơn giản là uống như cách nhiều người vẫn làm. Người dùng cà phê Thổ đúng điệu phải thật kiên nhẫn để chờ bã lắng xuống tận đáy cốc rồi từ từ thưởng vị, tức nhiên, trong tâm thế thư thái nhất. Đây cũng là lý do mà trong các cuộc gặp gỡ, người ta chọn cà phê như một thức uống “đợi” để kéo dài các cuộc trò chuyện với đối tác hay tán gẫu với bạn bè.

Muốn thưởng đúng vị cà phê Thổ - Barista phải pha chế chuẩn

Ở Thổ Nhĩ Kỳ, người ta chỉ dùng duy nhất cà phê Arabica thuần chủng cho thức uống đặc biệt này. Hạt cà phê sẽ được rang và nghiền nhuyễn - sau đó được sử dụng để pha cà phê theo hình thức nấu sôi.

Cách pha cà phê Thổ Nhĩ Kỳ phổ biến nhất là dùng nửa tách nước đựng trong bình có cán dài (gọi là Ibriq) - cho vào đó 2 muỗng bột cà phê xay mịn - cho thêm 1 muỗng đường - rồi đun bình trên ngọn lửa vừa phải - khi hỗn hợp bắt đầu sôi thì tiến hành khuấy đều trong vài phút rồi cho một ít ra tách - sau đó tiếp tục đun sôi cà phê thêm một lần nữa và rót tất cả ra tách để phục vụ. Điểm đặc biệt là bã cà phê cũng sẽ được rót ra cùng với hỗn hợp đang sôi. Điều này giúp tách cà phê đặc và có vị rất mạnh, dư vị lâu, đúng kiểu “đen như địa ngục, mạnh mẽ như cái chết và ngọt ngào như tình yêu”. Bạn sẽ cảm nhận được điều đó dù chỉ nhấp một ngụm nhỏ.

Nguyên tắc cần nhớ khi pha cà phê Thổ Nhĩ Kỳ

Để pha một tách cà phê Thổ Nhĩ Kỳ đúng chuẩn, cần tuân thủ 5 nguyên tắc sau:

+ Phải là hạt cà phê Arabica

+ Kích thước hạt cà phê phải cực kỳ mịn, mịn như bột. Điều này giúp thời gian trích ly nhanh, cà phê mau “nhả” hết hương vị đồng thời tạo ra nhiều “phù du” hòa tan trong cốc

+  Chỉ sử dụng ấm Ibirq, dụng cụ truyền thống đặc biệt chuyên pha chế cà phê Thổ Nhĩ Kỳ; có đi kèm bộ dụng cụ là những tách nhỏ để phục vụ cà phê, gọi là finjans

+ Không để cà phê sôi sục trên bếp, quá trình đun sôi cần diễn ra chậm, càng chậm càng tốt

+ Tuyệt nhiên không được thêm kem hay sữa vào cà phê Thổ Nhĩ Kỳ, thay vào đó chỉ được cho đường cát hoặc không.

Nếu Espresso là biểu trưng của cà phê Ý thì Turkish coffee là loại cà phê của chỉ riêng Thổ Nhĩ Kỳ. Mỗi loại thức uống đặc biệt sẽ mang lại những giá trị độc đáo cho từng tách cà phê phục vụ khách. Barista chỉ khi pha chế đúng, thưởng chuẩn và phục vụ chuyên nghiệp từng loại cà phê mới thực sự “rành nghề”, mang đến cho khách hàng những cảm nhận vượt xa mong đợi.

Ms. Smile